Alergiczny nieżyt nosa (ANN), inaczej zwany katarem siennym lub pyłkowicą, to najczęściej występujące schorzenie alergiczne wśród Polaków. Może cierpieć na niego nawet od 24% do 30% społeczeństwa. Katar sienny bardzo często dotyka osoby młode do 20. roku życia oraz dzieci, ale może także być chorobą osób starszych. Alergiczny nieżyt nosa potrafi uprzykrzyć życie, zwłaszcza w okresie intensywnego pylenia roślin. Ponadto, u osób cierpiących na ANN, jest kilkukrotnie większe ryzyko zachorowania na astmę.
Czym jest alergiczny nieżyt nosa?
Alergiczny nieżyt nosa to stan zapalny śluzówek nosa oraz zatok, do którego dochodzi w wyniku kontaktu z alergenami wziewnymi. Komórki zapalne organizmu osoby chorej wytwarzają przeciw alergenom przeciwciała IgE.
Rodzaje alergicznego nieżytu nosa
Alergiczny nieżyt nosa dzieli się na:
- Okresowy, czyli występujący przez mniej niż 4 dni w tygodniu lub krócej niż 4 tygodnie.
- Przewlekły, czyli występujący przez więcej niż 4 dni w tygodniu i ponad 4 tygodnie łącznie.
- Łagodny, w którym nie stwierdza się występowania żadnego z kryteriów takich jak: zaburzenia snu, uciążliwe objawy, trudności w nauce czy pracy, trudności w wykonywaniu czynności codziennych oraz w uprawianiu sportu i rekreacji.
- Umiarkowany lub ciężki, czyli taki, w którym występują wszystkie lub część powyższych kryteriów.
Do niedawna dzielone ANN na sezonowy, całoroczny i zawodowy, zależnie do tego, co było alergenem wywołującym objawy – sezonowy nieżyt spowodowany był pyleniem roślin, całoroczny czynnikami domowymi, a zawodowy kontaktem z pewnymi substancjami podczas pracy. Aktualnie oficjalne stanowisko środowisk lekarskich zmieniło rozróżnienie ANN na powyżej przedstawione, jako bardziej adekwatne.
Przyczyny alergicznego nieżytu nosa
Najbardziej winne częstemu występowaniu wśród Polaków alergicznego nieżytu nosa są pyłki roślin. Stąd też inna nazwa tej choroby: pyłkowica. Najdłużej w ciągu roku i najbardziej intensywnie pylą trawy, takie jak kostrzewa łąkowa, żyto, wiechlina łąkowa, kupkówka pospolita, tymotka łąkowa, oraz chwasty, wśród nich babka lancetowata, pokrzywa i bylica pospolita. Na wiosnę pylą także drzewa: brzozy, leszczyny, jesiony, wierzby, olsze, dęby. Praktycznie całorocznie występuje pylenie grzybów, czyli zarodników pleśni typu Cladosporium oraz Alternaria oraz drożdżopodobnych Candida albicans. Poza pyłkami roślin, uczulają roztocza, czyli kurz domowy czy roztocza spichrzowe występujące w mące oraz alergeny zwierząt: kotów, psów, gryzoni, koni. Pozostałe alergeny, które mogą wywołać nieżyt nosa to karaluchy, enzymy bakteryjne z detergentów, lateks, figowiec beniamin czy formaldehyd. Oczywiście, nie każdy alergik reaguje na wszystkie alergeny – każdy ma swój zestaw czynników, które wywołują u niego objawy. Pyłki roślin są odpowiedzialne za alergię sezonową, bo pylenie ma miejsce tylko w określonych miesiącach czy porach roku. Pozostałe alergeny mogą wywoływać alergię całoroczną czy przewlekłą, bo występują w pomieszczeniach, nie tylko na świeżym powietrzu.
Kalendarz pylenia
Aby się dowiedzieć, co cię uczula, możesz wykonać testy alergiczne lub wywnioskować na podstawie codziennej obserwacji podczas kontaktu z typowymi alergenami. Jeśli chodzi o pyłki roślin, przydatny może być kalendarz pylenia lub aplikacja informująca o tym, co aktualnie i w jakim stopniu natężenia pyli (np. Claritine Allergy, aplikacja mobilna z prognozą pylenia dla alergików).
Objawy
Podstawowe objawy alergicznego nieżytu nosa obejmują:
- Kichanie, często występujące seriami;
- Wodnista wydzielina z nosa;
- Zaczerwienie nosa;
- Świąd nosa;
- Zatkanie nosa;
- Upośledzenie węchu;
- Spływanie wydzieliny z nosa po tylnej ścianie gardła.
Do tego mogą dojść objawy w okolicach oczu:
- Łzawienie oczu;
- Zaczerwienie i świąd oczu;
- Obrzęk powiek.
Niektórzy chorzy cierpią też na świąd uszu oraz gardła. Spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła wywołuje niepohamowaną chęć odchrząknięcia. Objawy nasilają się szczególnie podczas kontaktu z alergenami, przy czym zazwyczaj alergia wywołana pyłkami roślin charakteryzuje się większą gwałtownością i nasileniem objawów niż alergia wywołana roztoczami czy alergenami zwierzęcymi. Bardzo silne obawy o charakterze przewlekłym mogą prowadzić do problemów ze snem, koncentracją, utrudniać normalne funkcjonowanie. Chorzy skarżą się też czasem na chrapanie, chroniczne zmęczenie, uczucie suchości w gardle czy podwyższoną ciepłotę ciała.
Warto zwrócić uwagę, że alergiczny nieżyt nosa występuje po obu jego stronach. Jeśli chory ma objawy tylko z jednej strony albo ma zatkany nos bez dodatkowych objawów alergii, występują u niego ropny katar, ból twarzy czy nawroty krwawienia z nosa, to są to raczej czynniki wskazujące na inne schorzenie niż alergiczny nieżyt nosa. W celu ustalenia diagnozy należy wtedy skonsultować się z laryngologiem.
Postępowanie przy wystąpieniu objawów
Jeśli dojdzie do wystąpienia objawów o dużym natężeniu i gwałtowności, w pierwszej kolejności należy ograniczyć kontakt z alergenem. Trzeba zatem ustalić, co wywołało objawy – spacer po lesie czy łące, zabawa z kotem sąsiadów, kontakt z substancją lateksową czy silnym detergentem. Po przerwaniu kontaktu z alergenem, można doraźnie zastosować lek do nosa, który zmniejszy jego zatkanie albo lek przeciwhistaminowy, który – co prawda – nie pomoże na występujące już objawy, ale zapobiegnie kolejnym. Można także zastosować dostępne leki przeciwalergiczne bez recepty, przykładowo Claritine (Claritine Active albo Claritine Allergy, więcej informacji na stronie https://www.claritine.pl/). Jeśli objawy nie ustępują lub często się powtarzają i podejrzewasz alergię, a jeszcze nie zostałeś zdiagnozowany, koniecznie zgłoś się do lekarza pierwszego kontaktu bądź alergologa.
Diagnoza
Bardzo dużą wiedzę daje odpowiedni wywiad lekarski dotyczący objawów oraz momentu ich występowania. Na tej podstawie można mniej więcej określić, jaki alergen jest odpowiedzialny za ANN. Przy pyłkowicy objawy powracają rok rocznie w momentach pylenia danych roślin i obejmują także oczy. Jeśli nie zauważa się łzawienia czy zaczerwienia oczu, a jedynie zatkanie nosa czy kichanie, może to wskazywać na inny rodzaj nieżytu nosa, niemający podłoża alergicznego. Potwierdzeniem alergii jest wykonanie testów skórnych z alergenami wziewnymi, ewentualnie oznaczenie swoistych IgE. Warto jednak wiedzieć, że ujemne testy skórne, a nawet niski poziom przeciwciał IgE, nie wykluczają w 100% występowania ANN. Około 10% chorych ma podwyższony poziom IgE jedynie w obrębie nosa, więc da się stwierdzić schorzenie, albo na podstawie samego wywiadu, albo robiąc donosową próbę prowokacyjną z danym alergenem.
Leczenie
Do leczenia ANN stosuje się dwie grupy leków: GKS, czyli donosowe glikokortykosteroidy oraz leki przeciwhistaminowe II generacji. Główna zasada leczenia zakłada stopniowanie terapii. Początkowo, gdy objawy są łagodne i występujące okresowo, wprowadza się lek przeciwhistaminowy, który pomaga zapobiegać objawom takim jak kichanie, wodnista wydzielina z nosa i świąd nosa. Gdy dochodzi do bardziej uciążliwych objawów o przewlekłym przebiegu, spośród których dominująca jest niedrożność nosa, wprowadza się preparat leczniczy donosowy GKS. Można również łączyć obie te ścieżki farmakoterapii w ciężkich przypadkach ANN.
Leki przeciwhistaminowe obecnie stosowane należą do II generacji tych specyfików. Nie stosuje się już leków I generacji. Leki II generacji obejmują:
- Loratadynę (składnik aktywny Claritine Allergy oraz Claritine Active);
- Desloratadynę;
- Ebastynę;
- Bilastynę;
- Feksofenadynę;
- Rupatadynę;
- Cetyryzynę.
Leki przeciwhistaminowe silnie działają na typowe objawy ANN związane z nosem i oczami, z wyjątkiem niedrożności nosa. W przypadku zatkanego nosa, lepiej sprawdza się miejscowe stosowanie GKS.
Alergiczny nieżyt nosa może trwać latami, wykazując nawroty przy kontakcie z alergenami. U wielu chorych, po kilku latach przebiegu schorzenia dochodzi do zmniejszenia lub całkowitej eliminacji objawów – szczególnie, gdy mamy do czynienia z pyłkowicą. Dzięki prawidłowo ukierunkowanemu leczeniu pacjenci mogą normalnie funkcjonować z ANN, nawet w okresach wzmożonego pylenia roślin.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!”
Źródła:
- http://www.otorynolaryngologia-pk.pl/f/file/orl-16-4-1p-sliwinska.pdf
- http://alergia.org.pl/wp-content/uploads/2017/08/Podzia%C5%82-nie%C5%BCyt%C3%B3w-nosa.pdf
- https://www.mp.pl/pacjent/alergie/chorobyalergiczne/choroby/57586,alergiczny-niezyt-nosa
Materiał partnera zewnętrznego
